sana içimin yanmasını nasıl anlatayım yarı gammaz olan şu hikayemi göz yaşlarımdan sor

چه گویمت که ز سوز درون چه می‌بینم

ز اشک پرس حکایت که من نیم غماز

sana içimin yanmasını nasıl anlatayım

yarı gammaz  olan şu hikayemi göz yaşlarımdan sor

شنیدم در عدم پروانه میگفت                                                  

دمی از زندگی تاب تبم بخش

  Duydum ki  pervane  ademe  şöyle  diyordu

   yaşamdan  bana  bir an    acı ve ıztırap  bağışla 

پریشان کن سحر خاکسترم را

ولیکن سوز و ساز یک شبم بخش

İstersen seherde  küllerimi  savur

ve lakin bana 

yanıp  yakılacağım bir gece bağışla                    

پیامِ مشرق

لالۂ طور

رہی در سینۂ انجم گشائی

ولی از خویشتن ناآشنائی

یکی بر خود گشا چون دانہ چشمی

کہ از زیر زمین نخلی بر آئی

Göğsünün içinde yıldızları aşıp geçecek bir yol vardır.

ancak  sen kendini tanımiyorsun. Bir kere de tohum gibi gözünü

kendi içine aç ki, yerin altından bir fidan olup yükselesin.

سحر در شاخسار بوستانے

چہ خوش میگفت مرغ نغمہ خوانے

بر آور ہر چہ اندر سینہ داری

سرودی ، نالہ ئی ، آہی فغانی

Seher vakti bahcenin dalları arasındar bülbül, ne

hoş söylüyordu: Gönlunde ne varsa çikar, ortaya at nagme

olsun, inleme olsun, ah olsun, efgan olsun!

ترا یک نکتۂ سر بستہ گویم

اگر درس حیات از من بگیری

بمیری گر بہ تن جانی ندارے

وگر جانی بہ تن داری نمیری 

Sana gizli bir nükte söyleyeyim, eger hayat dersini bizden al

mak istersen... Eger teninde bir canın yoksa ölüsün.

 Eğer teninde bir canın  varsa ölmezsin.

بہل افسانۂ آن پا چراغی

حدیث سوز او آزار گوش است

من آن پروانہ را پروانہ دانم

کہ جانش سخت کوش و شعلہ نوش است

Birak o kararsızım efsanesini, onun yanmasından bahsedil

mesini istemiyorum (o sóz, kulakları incitir).O pervaneye per-

vane derim ki, istirap içinde savaşır, alev içer.

ترا از خویشتن بیگانہ سازد

من آن آبی طربناکی ندارم

بہ بازارم مجو دیگر متاعی

چو گل جز سینۂ چاکی ندارم

Seni kendinden geçirir, seni sana yabancı eder; bize o şevk

veren su (sarap) yok. Benim pazarımda başka bir mal

arama. Benim ancak gül gibi parça parça olmuş bir göğsüm

vardır.

زیان بینی ز سیر بوستانم

اگر جانت شہید جستجو نیست

نمایم آنچہ ہست اندر رگ گل

بہار من طلسم رنگ و بو نیست

Eğer (hakikati) aramak uğrunda kendini şehid edecek  bir ca-

nın yoksa benim bahçemde dolaşma; ziyan edersin. Ben sana

gülün damarı içinde ne vardır, onu gösteririm. Yoksa benim

baharım, renk ve koku tılsımı değildir.

برون از ورطۂ بود و عدم شو

فزونتر زین جہان کیف و کم شو

خودی تعمیر کن در پیکر خویش

چو ابراہیم معمار حرم شو 

Varlık, yokluk uçurumundan kurtul , yüksel. Bu “nasıl” ve “ne ka

dar”  kayıtları ile bağlı olan cihanın üstune çık. Kendi varlığın

daki benliği tamir  et. Ibrahim gibi haremin  mimari ol.

ز مرغان چمن نا آشنایم

بہ شاخ آشیان تنہا سرایم

اگر نازک دلی از من کران گیر

کہ خونم مے تراود از نوایم

gülistan  kuşlarına aşina değilim ; 
Bir dala konmuş yalnız başıma öterim. 
Eğer  yüreğin nazik se  uzak dur benden:

zira nağmelerimden damla damla  kan sızar.

جہان یارب چہ خوش ہنگامہ دارد

ہمہ را مست یک پیمانہ کردی

نگہ را با نگہ آمیز دادی

دل از دل جان ز جان بیگانہ کردے

ya rabbi  şu cihanda ne güzel bir kaynaşma, bir hengame
var Herkesi  ayrı bir kadehten sarhoş etmissin.
 Bakişlar birbiriyle uyuşur. 
ama gönlü gönle, canı cana yabancı yaratmışsın .

سکندر با خضر خوش نکتہ ئی گفت

شریک سوز و ساز بحر و بر شو

تو این جنگ از کنار عرصہ بینی

بمیر اندر نبرد و زندہ تر شو

 Iskender,Hızıra  nükteli, ne güzel bir söz söylemiş 

Biz denizde karada mücadele veriyoruz .
Sen de bu mücadeleye katıl.
bu savaşa uzaktan bakım durma ; 
bu savaşın içinde öl ve  daha canlı ol!






سعدی » دیوان اشعار » غزلیات

ز اندازه بیرون تشنه‌ام ساقی بیار آن آب را

اول مرا سیراب کن وان گه بده اصحاب را

Ey Saki ! şarap ver.ki haddinden fazla susamışım

Evvel  beni şarap ile mest et  sonra dostlara ver.

من نیز چشم از خواب خوش بر می‌نکردم پیش از این

روز فراق دوستان شب خوش بگفتم خواب را

               Bende bir zaman güzel uykudan gözümü çeviremezdim

               Dostlardan ayrılık gününden sonra “uykuya”dedimki

                                    " sana iyi geceler"

هر پارسا را کان صنم در پیش مسجد بگذرد

چشمش بر ابرو افکند باطل کند محراب را

mescidin önünden o güzel yüzlü dilber geçerse

zahidin gözüne o kaşlar (mihraba benzeyen)  ilişirse

               zahid mihrabı (kıblesini şaşırır)kayar

من صید وحشی نیستم در بند جان خویشتن

گر وی به تیرم می‌زند استاده‌ام نشاب را

vahşi bir av değilim  ki canımın derdinde olayım

eğer avcı (maşuk) bana bir ok fırlatsa,  okundan kaçmam

مقدار یار همنفس چون من نداند هیچ کس

ماهی که بر خشک اوفتد قیمت بداند آب را

yar ve dostun kadrini benim kadar kimse bilmez

balık ki karaya düşerse bilir suyun kıymetini

وقتی در آبی تا میان دستی و پایی می‌زدم

اکنون همان پنداشتم دریای بی پایاب را

bir zamanlar kemer boyumdaki sularda  yüzmeyi bilmezken

bu gün dibi görünmeyen aşk denizinde yüzme hayalini kuruyorum.

امروز حالی غرقه‌ام تا با کناری اوفتم

آن گه حکایت گویمت درد دل غرقاب را

bu gün  aşk denizinde boğulmuş kendini sahile atmış 

bu   dertli gönlün  hikayesini sana  anlatayım 

گر بی‌وفایی کردمی یرغو به قاآن بردمی

کان کافر اعدا می‌کشد وین سنگدل احباب را

eğer bir vefasızlık yapabilirde şikayetimi hakanın yargıcına  götürürsem 
ona diyeceğimki .

kafir kendi düşmanını öldürür bu taş kalpli   maşuk ise kendi dostlarını öldürür.

فریاد می‌دارد رقیب از دست مشتاقان او

آواز مطرب در سرا زحمت بود بواب را

 Aşıkların elinden rakib   feryada  başlar

 mutrib in avazı muhafızları perişan eder

«سعدی! چو جورش می‌بری نزدیک او دیگر مرو»

ای بی‌بصر! من می‌روم؟ او می‌کشد قلاب را

Ey sadi   onun zulmünü gördüğün halde  ne diye ona doğru gidiyorsun

ey kör   ben mi gidiyorum. ben balık gibi onun oltasına takılmışım

  o beni çekiyor.

gazel 3

اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را

به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را

Şirazlı o dilber verse gönlümün muradını ?

yanağındaki hint benine bağışlarım Semerkant

ve Buhara'yı

بده ساقی می باقی که در جنت نخواهی یافت

کنار آب رکن آباد و گلگشت مصلا را

Saki;şu olümsüzlük şarabını ver

Bulamazsın zira cennette Ruknabad ile gulgeşti musalla kenarını

ﻓﻐﺎن ﻛﺎﻳﻦ ﻟﻮﻟﻴﺎن ﺷﻮخ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﻬﺮآﺷﻮب 

ﭼﻨﺎن ﺑﺮدﻧﺪ ﺻﺒﺮ از دل ﻛﻪ ﺗﺮﻛﺎن ﺧﻮان ﻳﻐﻤﺎ را 

el aman cilveli şehir afetlerinden el aman !

Bırakmadılar gönlümde sabır;

döndüm han-ı yağmaya

ز ﻋﺸﻖ ﻧﺎﺗﻤﺎم ﻣﺎ ﺟﻤﺎل ﻳﺎر ﻣﺴﺘﻐﻨﻲ اﺳﺖ 

ﺑﻪ آب و رﻧﮓ و ﺧﺎل و ﺧﻂ ﭼﻪ ﺣﺎﺟﺖ روي زﻳﺒﺎ را

Sevgilinin cemali muhtaç mı yarım yamalak aşkımıza?

Ne hacet bene ,rastığa ,allığa , yüz güzelliğine

ﻣﻦ از آن ﺣﺴﻦ روزاﻓﺰون ﻛﻪ ﻳﻮﺳﻒ داﺷﺖ داﻧﺴﺘﻢ

ﻛﻪ ﻋﺸﻖ از ﭘﺮده ﻋﺼﻤﺖ ﺑﺮون آرد زﻟﻴﺨﺎ ر

Hani artardı ya günbe gün Yusufun güzelliği,

Anladımki aşk ,iffetten edermiş Züleyha'yı

اﮔﺮ دﺷﻨﺎم ﻓﺮﻣﺎﻳﻲ و ﮔﺮ ﻧﻔﺮﻳﻦ دﻋﺎ ﮔﻮﻳﻢ 

ﺟﻮاب ﺗﻠﺦ ﻣﻲزﻳﺒﺪ ﻟﺐ ﻟﻌﻞ ﺷﻜﺮﺧﺎ را

İster küfret, ister beddua ;duar ederim yine sana

Acı cevap ne yakışır.şeker gibi lal dudağa!

ﻧﺼﻴﺤﺖ ﮔﻮش ﻛﻦ ﺟﺎﻧﺎ ﻛﻪ از ﺟﺎن دوﺳﺖ ﺗﺮ دارﻧﺪ 

ﺟﻮاﻧﺎن ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ ﭘﻨﺪ ﭘﻴﺮ داﻧﺎ را

Söz dinle canım benim;candan çok sever mesut gençler 

bilge pir'e kulak vermeyi .

ﺣﺪﻳﺚ از ﻣﻄﺮب و ﻣﻲ ﮔﻮ و راز دﻫﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﺟﻮ 

ﻛﻪ ﻛﺲ ﻧﮕﺸﻮد و ﻧﮕﺸﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﻜﻤﺖ اﻳﻦ ﻣﻌﻤﺎ را

Çalgıcıdan ,meyden dem vur

Arayıp durma feleğin sırrını.

Hikmetle çözen çıkmadı;

çıkmaycak zira bu muhammayı.

ﻏﺰل ﮔﻔﺘﻲ و در ﺳﻔﺘﻲ ﺑﻴﺎ و ﺧﻮش ﺑﺨﻮان ﺣﺎﻓﻆ 

ﻛﻪ ﺑﺮ ﻧﻈﻢ ﺗﻮ اﻓﺸﺎﻧﺪ ﻓﻠﻚ ﻋﻘﺪ ﺛﺮﻳﺎ را

Hafız;bir gazel söyledin ki inciler deldin 

oku gel güzel güzel

Saçsın nazmına felek süreyya incilerini 

gazel 4

صبا به لطف بگو آن غزال رعنا را

که سر به کوه و بیابان تو داده ای ما را

lutfet saba,söyle o güzel ceylana;

sen düşürdün bizi çöllere,dağlara.

شکر فروش که عمرش دراز باد 

چرا تفقدی نکند طوطی شکرخارا؟

ömrü uzun olsun ,şu şekerci

neden uğramaz şeker çiğneyen papağana

غرور حسنت اجازت مگر نداد ای گل

که پرسشی نکنی عندلیب شیدا را

Gülüm ! Güzellik gururu mu izin vermeyen sana

sormaz oldun hiç aşık bülbülü 

به خلق و لطف توان کرد صید اهل نظر

به بند و دام نگیرند مرغ دانا را

Gönül erleri avlanır lutf ile iyi huyla

Akıllı kuş yakalanırmı ökseyle ,kapanla?

ندانم از چه سبب رنگ آشنایی نیست

سُهی قدان سیه چشم ماه سیما را

neden aşinalık havası yok,bilmem

selvi boylu,kara gözlü,ay yüzlülerde ?

چو با حبیب نشینی و باده پیمایی

به یاد دار محبّان باد پیما را

oturmuşsun dostla ,çekiyorsun badeyi

çıkrma aklından avucu boş sevenleri 

جز این قدر نتوان گفت در جمال تو عیب

که وضع مهر و وفا نیست روی زیبا را

Güzelliğinde bulunur şu kusur ancak

olmaz güzellerde sevgi ile vefa 

در آسمان نه عجب گر به گفتهِ حافظ

سماع زهره به رقص آورد مسیحا را

şaşılırmı yerde Hafızın şiiri 

gökte zührenin şarkısı  raksa getirise isayı

gazel/ 5

دل می رود ز دستم صاحبدلان خدا را

دردا که راز پنهان خواهد شد آشکارا

gönlüm elimden gidiyor, ey gönül sahipleri

ne yazıkki gizli sırlarım meydana çıkacak

کشتی  نشستگانیم ای باد شرطه برخیز

باشد که باز بینیم دیدار آشنا را

parçalandı gemimiz ,es ey güçlü rüzgar

olaki yine görürüz sevgilinin yüzünü

ده روزه مهر گردون افسانه است و افسون

نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا

şu on günlük dünya bir efsane imiş

dostlara iyiliği fırsat say ey sevgili

در حلقه ی گل و مُل خوش خواند دوش بلبل

هاتَ الصَّبوح هُبّوا یا اَیُّها السَّکارا

dün gece gül ve mey meclisinde bülbül ne güzel okudu

ey  sarhoşlar   sabah oldu için uyanıklık şarabını 

ای صاحب کرامت شکرانه ی سلامت

روزی تفقدی کن درویش بینوا را

ey cömert insan selametin şükranesi olarak

bir gün   sor yoksul dervişin halini 

آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است

با دوستان مروت با دشمنان مدارا

iki alemin huzuru iki kelimedir

dostlarla muhabbet düşmanı idare et

در کوی نیک نامی ما را گذر ندادند

گر تو نمی پسندی تغییر ده قضا را

iyilerin sokağına bizi almadılar 

eğer sen beğenmiyorsan değiştir yazgımızı

آن تلخوش که صوفی اُمُّ الخبائثش خواند

اَشهی لَنا و اَحلی مِن قِبلهِ العُذارا

o acı su bütün kötülüklerin anası dedi sufi

güzelleri öpmekten daha tatlı gelir bana

هنگام تنگدستی در عیش کوش ومستی

کاین کیمیای هستی قارون کند گدا را

darlık zamanı iyi yaşamaya bak, iç şarabını

zira bu varlık kimyası,bineva olanı karun yapar

سرکش مشو که چون شمع از غیرتت بسوزد

دلبر که در کف او مومست سنگ خارا

serkeşlik yapma aman  mum gayretinden yanıp erir

dilber ki avucundaki taşı mum eder

آیینه سکندر جام می است بنگر

تا بر تو عرضه دارد احوال ملک دارا

mey kadehi iskenderin aynasıdır sana

sana gösterir dara nın mülkünü 

ترکان پارسی گو بخشندگان عمرند

ساقی بده بشارت پیران پارسا را

farsça konuşan güzeller insan ömrüne ömür katar.

haydi saki ;zahit rintlere müjde ver

حافظ به خود نپوشید این خرقه می آلود

ای شیخ پاک دامن معذور دار ما را

hafız boşuna giymedi meye bulanmış şu hırkayı

ey eteği pak olan şeyhim, gel, mazur gör beni

غزل شمارهٔ ۲

ای مرا یک بارگی از خویشتن کرده جدا گر بدآن شادی که دور از تو بمیرم مرحبا ey vefasız benden bir defa da ayrılan bilki senden uzaklık bana ölümdür ! eğer sen rahatsan sana merhaba دل ز غم رنجور و تو فارغ ازو وز حال ما بازپرس آخر که: چون شد حال آن بیمار ما؟ gönül ayrılık derdinden ne çekiyor. sen ise bizim halimize sağırsın son kez sor nasıl oldu şu hasta halimiz شب خیالت گفت با جانم که: چون شد حال دل؟ نعره زد جانم که: ای مسکین، بقا بادا تو را senin sureti hayalin gece vakti dedi ki halin nasıl nara attı canım ki ey miskin dua ederimki ömrün uzun ola دوستان را زار کشتی ز آرزوی روی خود در طریق دوستی آخر کجا باشد روا؟ yüzünü görme arsuzunda olan aşıkları öldürensin söyle aşk yolunda bu davranış revamı dır. aşıklara بود دل را با تو آخر آشنایی پیش ازین این کند هرگز؟ که کرد این آشنا با آشنا؟ gönül bundan önce seninle aşina idi hangi dost , dostuna yapar ? senin bu yaptığını هم چنان در خاک و خون غلتانش باید جان سپرد خسته‌ای کامید دارد از نکورویان وفا öyleki kan ve toprak içinde yuvarlanarak can vermek gerek ey biçare güzel yüzlülerde hiç vefa varmıdır. روز و شب خونابه‌اش باید فشاندن بر درت دیده‌ای کز خاک درگاه تو جوید توتیا senin kapında kan ve gözyaşı dökmek gerek bir göz ki senin dergahının toprağını kendine sürme yapar دل برفت از دست وز تیمار تو خون شد جگر نیم جانی ماند و آن هم ناتوانی، گو بر آ gönül elden gitti ayrılığından ciger kan oldu yarım canım kaldı. o da halsiz ve çaresiz çağır ki o can sana gelsin از عراقی دوش پرسیدم که: چون است حال تو؟ گفت: چون باشد کسی کز دوستان باشد جدا؟ dün gece ıraki den sordum halın nasıl dedi nasıl olur sevdiğinden ayrılanın hali

AYNUL KUDAT HEMEDANİ 

temhidat kitabından

اگر مذهبی مرد را بخدا میرساند آن مذهب اسلامست و اگر هیچ آگاهی ندهد طالب را، بنزد خدای تعالى آن مذهب از کفر بتر باشد. اسلام نزد روندگان آنست که مرد را بخدا رساند و کفر آن باشد که طالب را منعی یا تقصيری در آید که از مطلوب بازماند. طالب را با نهندۀ مذهب کارست نه با مذهب. بیت: آتش بزنم بسوزم این مذهب و کیش عشقت بنهم بجای مذهب در پیش

تا کی دارم عشق نهان در دل ریش مقصود رهی تویی نه دینست و نه کیش

Eğer mezheb insanı  islama ulaştırırsa  o mezheb islamidir. eğer taliplisine hiç bilgi ve  marifet vermiyorsa o mezheb   
Allah cc yanında küfürden daha  beter dir.
 islam   yolcularını  Allah a ulaştırır.
küfür de  talibe  
maksudana  mani  engel olan  ve onu  .Allaha ulaşmakatan  geri koyan dır.
bu nedenle talibin işi  mezheble değil  mezhebin sahibi ile olmalıdır.

Bir Ateş yakayım. bu mezheb ve  meşrebi ateşe vereyim
ta  mezhebin yerine   aşkı koyayım
bu yaralı kalbimde ta ne zamana kadar aşkı gizliyeyim
senin maksat yolun budur  .ne mezheb   nede meşreb